Gabriela Kalinowska-Czakon

Złotoryja to miasto powiatowe w województwie dolnośląskim, położone na Pogórzu Kaczawskim nad rzeką Kaczawą. Pod koniec XII w. zaczęli się tutaj osiedlać niemieccy górnicy, by wydobywać złoto. Prawa miejskie nadał w 1211 r. ks. Henryk I Brodaty, jest to najstarsza udokumentowana lokacja na ziemiach polskich.

Na dziedzińcu kościelnym kościoła św. Jadwigi w Złotoryi stoi późnośredniowieczna, unikatowa kapliczka słupowa z końca XV w. wykonana z piaskowca przez nieznanego śląskiego artystę. Wiadomo, że od 1891 do ok. 1913 r. znajdowała się w pobliżu dawnej Bramy Legnickiej (dziś pl. J. Matejki), następnie, do 1998 r., za kościołem.

W dolnej części słupa ujrzeć można postacie klęczącego mężczyzny, wymawiającego słowa:

Pomóż Bóg Maria

biskupa z pastorałem oraz mnichów (aniołów z habitami?).

Powyżej we wnękach głowicy święci z typowymi atrybutami: Barbara z wieżą, Matka Boska z Dzieciątkiem, Katarzyna z kołem, Antoni Pustelnik ze świnką, Dorota z koszem, jak również postać pokutnika z biczem i rózgami.

Na szczycie kapliczki figuralne przedstawienie Ukrzyżowania.

Istnieje legenda, że kapliczka została wzniesiona dla upamiętnienia męczeńskiej śmierci brata Tomasza, zakonnika franciszkańskiego zamordowanego przez husytów. Legenda ta ma zapewne źródło w przedstawieniu dwóch franciszkanów na kapliczce.

Inne tłumaczenie wyjaśnia powtarzającą się postać pokutnika jako słynnego w owych czasach biczownika i kaznodzieję Jana Kapistrana. Najbardziej prawdopodobna wydaje się wersja mówiąca o wotywnym charakterze kapliczki. Kazał ją wznieść zapewne pokutnik pragnący za coś przebłagać lub o coś uprosić niebo.

Zabytek odnawiano w 1688 r., konserwowano w 1966 r. oraz generalnie odnowiono w latach 1998-1999. Podczas jej ustawiania w 1999 r. natrafiono na szkielety, zapewne ślad po ostatniej wojnie.