Adam Murawski

Zbucz to jedna z wielu pięknych wsi na Podlasiu leżąca w powiecie hajnowskim, w gminie Czyże.

Na rozstaju lokalnych dróg, przy wyjeździe do wsi Morze znajdują się dwa przydrożne krzyże. Jeden katolicki, drugi prawosławny. To symbol wielokulturowości Podlasia, zgodnego, wielowiekowego współżycia przedstawicieli dwóch religii chrześcijańskich.

Krzyż prawosławny różni się od krzyża łacińskiego tym, że na pionowej belce ma nie jedną, a trzy poprzecznice. Górna pozioma belka oznacza tabliczkę napisem INRI, przybitą nad głową Ukrzyżowanego Chrystusa, do środkowej najdłuższej belki poziomej przybite były ręce Jezusa, dolna stanowiła podnóżek pod nogi. Ta najniższa belka przymocowana jest do krzyża zawsze skośnie.

Według tradycji prawosławnej koniec tej belki uniesiony do góry wskazuje niebo (po lewej stronie zdjęcia, a po prawej od Ukrzyżowanego Chrystusa), do którego udał się nawrócony łotr razem z Chrystusem. Drugi koniec tej belki opuszczony jest ku dołowi, wskazując piekło, które pochłonęło drugiego, zatwardziałego łotra. Obydwa krzyże przydrożne ze Zbucza pomalowane są na niebiesko. Ten prawosławny wyróżnia się oryginalnym, trójlistnym zakończeniem ramion krzyża. Przypominają one serca. Pionową, drewnianą belkę zwieńcza mały, żelazny, równoramienny krzyż. U podstawy tego krzyżyka umieszczony jest księżyc w kształcie rogala symbolizujący noc.

Niektórzy interpretują znak księżyca jako symbol Najświętszej Maryi Panny Marii, która podobnie jak księżyc świeci nie swoim światłem, lecz odbitym od Chrystusa. To specyfika wielu podlaskich krzyży przydrożnych. Ta forma stanowi sama w sobie arcydzieło kowalskiego kunsztu.

Obecnie takie krzyże spotykane są już bardzo rzadko.