Liwia Pawłowska

Wzgórze Krzyży Giby

Autor: Liwia Pawłowska

12 lipca 1945 r., oddziały NKWD i Smiersz rozpoczęły na Suwalszczyźnie operację, w której zginęło co najmniej 592 działaczy podziemia niepodległościowego. Operacja nazwana została Obławą Augustowską. Była największą zbrodnią dokonaną na Polakach po II wojnie światowej. Od ponad 25 lat w Gibach podczas rocznicowych uroczystości wspomina się tamte wydarzenia i poległych Polaków. Na początku lat 90. XX wieku na miejscu symbolizującym pochówek zaginionych postawiono 10-metrowy krzyż z napisem: „Zginęli, bo byli Polakami”. Krzyż jest projektu Andrzeja Strumiłły. Na kamiennych tablicach wyryto nazwiska 592 osób zaginionych. Na wzgórzu ustawiono też 640 dębowych krzyży. W 2018 roku otworzono tam ścieżkę edukacyjną. Tablice upamiętniającą wydarzenia na ziemi augustowskiej uroczyście odsłonił ówczesny minister spraw wewnętrznych i administracji. Powiedział wtedy, że nazwa „Wzgórze Krzyży” jest adekwatna do tego miejsca. Kiedyś sądzono, że tutaj mogą spoczywać szczątki pomordowanych w obławie augustowskiej, ale okazało się, że nie. Jak podaje PAP „wciąż nie wiadomo, gdzie są groby ofiar. W ramach śledztwa IPN biegli z zakresu kartografii, którzy analizowali powojenne zdjęcia lotnicze, wskazali ponad 60 miejsc na Białorusi – większość w okolicach miejscowości Kalety, które mogą być jamami grobowymi. Białoruś odmówiła pomocy prawnej w tej sprawie. Prace sondażowe we wskazanych miejscach po polskiej stronie granicy nie dały odpowiedzi w sprawie miejsc pochówku. Znaleziono pojedyncze szczątki ludzkie, ale nie wiadomo, czy mają związek z obławą. Będąc w tych rejonach nie sposób nie zatrzymać się przy opisanym miejscu i krzyżach.