Anna Iwaniec-Buczyńska

Poległym w Marszu Śmierci

Autor: Anna Iwaniec-Buczyńska

Marsz Śmierci – ewakuacja więźniów obozu koncentracyjnego Auchwitz-Birkenau do obozu Gross Rosen. Słowo „ewakuacja” jest tu jednak okrutnym nadużyciem. Pojęcie kojarzące się z ratunkiem, pomocą czy schronieniem, tu oznacza kilkusetkilometrową, pieszą przeprawę, po zasłanych śniegiem drogach, w mroźne styczniowe dni. W takich warunkach poniewierano słabych, wygłodniałych i niedostatecznie odzianych więźniów. Ich szlak w gminie Głuchołazy znaczą zbiorowe mogiły. Tędy prowadziło kilka tras Marszu Śmierci. Zmarłych z wycieńczenia, zabitych przez strażników, pozostawiano w przydrożnych rowach. Były to najtragiczniejsze wydarzenia z okresu II wojny światowej, do jakich doszło w tym nadgranicznym regionie. Po wojnie podczas ekshumacji znaleziono blisko 300 ludzkich ciał. Wiele ofiar pozostało na zawsze w bezimiennych, przypadkowych grobach. Krzyż stojący przy DW411 w pobliżu przejścia granicznego Konradów – Zlaté Hory jest jednym z pomników wspomnień ocalałych cudem uczestników tych wydarzeń. Napis na nim głosi „ Trost der armen Seelen” – „Pocieszenie dla biednych dusz”. Te wydarzenia wspominał Leon Foksiński, któremu w tej okolicy udało się uciec z transportu. 26 letni wówczas Foksiński jako więzień obozu Auschwitz – Birkenau został dołączony do transportu i ze swoją kolumną szedł w środku siarczystej zimy przez Racibórz, Głubczyce, Prudnik. 29 stycznia dotarli do Głuchołaz, w których zapamiętał pachnącą chlebem piekarnię. Obstawa SS brała tu chleb, ale więźniowie mogli tylko wąchać. Następnej nocy w czasie noclegu w stodole we wsi za miastem Leon uciekł, ale został złapany. Gestapo kazało mu kopać grób na cmentarzu, dla tych z Marszu Śmierci, co zginęli lub zostali zabici po drodze. Ocalony bardzo chciał odnaleźć miejsce pochowania więźniów z Marszu Śmierci, rozstrzelanych w rejonie wsi Konradów. Był świadkiem tej egzekucji. Leon Foksiński zmarł w wieku 102 lat 29.04.2021 r. Dzięki jego wspomnieniom, jesteśmy bogatsi o wiedzę o tych tragicznych wydarzeniach.