Mirosław Szostak

Wzgórze św. Małgorzaty w Bytomiu – miejsce założenia pierwszego grodu bytomskiego, którego powstanie szacuje się na połowę XI wieku.

Naturalne wzniesienie o dużym znaczeniu militarnym, z jednej strony chronione przez opływającą je rzekę Bytomkę, z pozostałych przez podmokłe łąki stanowiło ważny punkt strategiczny na szlaku handlowym z Wrocławia do Krakowa. Bezpośrednią przyczyną wybudowania warownego grodu były toczące się w tamtym okresie walki polsko-czeskie o panowanie nad Śląskiem. Dzięki swojemu położeniu Bytom miał zagrodzić wojskom czeskim drogę do Krakowa.

Około 1170 roku Bolesław Kędzierzawy ufundował tu murowany kościół św. Małgorzaty[1], którego kształt uwieczniony został na tympanonie Jaksy pochodzącym z kościoła św. Michała na wrocławskim Ołbinie. Po lokacji miasta Bytomia w 1254 roku znaczenie dawnego grodu na wzgórzu św. Małgorzaty spadło[1]. Po zdobyciu Bytomia przez husytów w 1430 gród, a wraz z nim i kościół, zostały prawdopodobnie doszczętnie zniszczone.

Obecny, już czwarty, kościół św. Małgorzaty wybudowany został w 1881 roku w stylu neogotyckim. Oprócz kościoła i cmentarza na wzgórzu znajduje się także dom zakonny Werbistów mieszczący się tam od roku 1940[1].Na wzgórzu jest wiele pamiątek historycznych.Obecnie trwa renowacja świątyni i prace archeologiczne.Na tym też wzgórzu znajdziemy kapliczkę w pniu drzewa kasztanowca.W wyżłobionym pniu umieszczono figurę Matki Boskiej.