Dariusz Bury

Słupowa kapliczka arkadowa

Nr 580 – Pszczew – 1. 4 Listopad 2016. Województwo lubuskie, powiat międzyrzecki, gmina Pszczew. Kapliczka położona jest 15 km na wschód od Międzyrzecza a 15 km na północ od Trzciela w msc. Pszczew (na rynku głównym, nieopodal jeziora Pszczewskiego), w północnej części Pojezierza Lubuskiego, w części Niziny Wielkopolskiej i zachodnich krańcach Bruzdy Zbąszyńskiej, w obszarze (centrum) Pszczewskiego Parku Krajobrazowego. 52°28’48.307″N 15°46’43″E.

Słupowa kapliczka arkadowa – ceglana p.w. Św. Józefa z Dzieciątkiem została wzniesiona w 1896r. przez ówczesnego wójta Pszczewa, Wojciecha Krupskiego. Kapliczka zbudowana z cegły na planie kwadratu nakryta jest szpiczastym daszkiem blaszanym, zwieńczona dwoma krzyżami stalowymi. Na kolumnowym (ceglanym) postumencie umieszczono figurę Świętego Józefa trzymającego oburącz małego Jezusa.

Na frontowym cokole na metalowej tabliczce widnieje napis:

Święty Józef z Dzieciątkiem. Jego opiece polecane są rodziny, małżonkowie, ojcowie i sieroty. Jest patronem ludzi pracy i odrębnie grup zawodowych: rzemieślników, drwali i cieśli. Od 1970 roku patron Kościoła. Kapliczkę z XVIII wieczną figurką świętego postawił tu w 1986 roku burmistrz Pszczewa Wojciech Krupski.

Kult Św. Józefa. Święty Oblubieniec Najświętszej Maryi Panny i Opiekun Jezusa. Ojcowie i pisarze Kościoła podkreślają, że do opieki nad Jezusem i Maryją Opatrzność wybrała „męża sprawiedliwego” o niezwykłej cnocie. Dlatego Kościół stawia św. Józefa na czele wszystkich świętych i daje mu wyróżnione miejsce w hagiografii. Św. Józef pochodził z królewskiego rodu, którego protoplastą był król Dawid. Mimo wysokiego pochodzenia Józef nie posiadał żadnego majątku. Na życie zarabiał stolarstwem i pracą jako cieśla. Zdaniem św. Justyna (ok. 100 – ok. 166), który żył bardzo blisko czasów Apostołów, Józef wykonywał sochy drewniane i jarzma na woły. Przygotowywał więc narzędzia gospodarcze i rolnicze. Autor Pseudoewangelii Filipa (w. III) nazywa Józefa stolarzem. Zaręczony z Maryją, Józef stanął przed tajemnicą cudownego poczęcia. Nie był według ciała ojcem Chrystusa. Był nim jednak według prawa żydowskiego jako prawomocny małżonek Maryi. Chociaż więc Maryja porodziła Pana Jezusa dziewiczo, to jednak wobec prawa żydowskiego i otoczenia Józef był uważany za ojca Pana Jezusa. Tak go też nazywają Ewangelie. W takiej sytuacji trzeba było wykazać, że Józef pochodził w prostej linii od króla Dawida, jak to zapowiadali prorocy. jego rodzinnym miastem było Nazaret w Galilei. O jego życiu i śmierci wiadomo niewiele, chociaż sprawował ważną funkcję opiekuna Maryi i Jezusa. Józef umarł w Nazarecie prawdopodobnie 19 marca, w wieku 70 lat na rękach samego Jezusa jeszcze przed jego działalnością publiczną. Nie wiadomo gdzie spoczęło jego ciało, ale według legendy został cudownie wskrzeszony w dniu zmartwychwstania Jezusa i z ciałem wzięty do nieba. Miał najpiękniejszą śmierć i pogrzeb, jaki sobie można na ziemi wyobrazić, gdyż byli przy św. Józefie w ostatnich chwilach jego życia: Jezus i Maryja. Oni też urządzili mu pogrzeb. Była to piękna śmierć i dlatego może tradycja nazwała go patronem dobrej śmierci.

Gdzie szukać początków kultu św. Józefa? Trzeba zauważyć, że życie i zadania św. Józefa wiążą się ściśle z życiem Jezusa Chrystusa i Maryi. W ty m kontekście historia jego kultu staje się zrozumiała i bierze swój początek w Jezusie i Maryi. Zaraz po Maryi człowiekiem najbardziej związanym z Jezusem był św. Józef. Oznacza to, że pierwszym źródłem kultu św. Józefa jest Objawienie Boże. Kult św. Józefa największy rozkwit osiągnął w wieku XIX, kiedy to papież Pius IX w dniu 8 grudnia 1870 r. ogłosił go patronem całego Kościoła. W 1955 r. papież Pius XII polecił obchodzić 1 maja uroczystość Św. Józefa Rzemieślnika. Od 2001r. 1 maja (liturgiczne wspomnienie Świętego Józefa Robotnika) jest Ogólnopolskim Dniem Modlitwy i Solidarności z bezrobotnymi. Św. Józef pomaga w sprawach doczesnych, ale przede wszystkim prowadzi do Boga. Kościół katolicki ukazuje św. Józefa jako wzór takich cnót, jak posłuszeństwo Bogu, wiara, pracowitość, męstwo, skromność, czystość, piękna miłość, milczenie, opanowanie. Św. Józef jest patronem Kościoła, wielu zakonów (cystersów, franciszkanów, benedyktynów ….) i krajów m.in.: Obu Ameryk, Austrii (od 1689), Belgii (od 1679), Chin (od 1678), Chorwacji, Czech (od 1655), Hiszpanii (od 1679), Kanady (od 1624), Korei, Meksyku (od 1555), Peru (od 1654), Portugalii (od 1744) i Wietnamu. Filipin, Karyntii, Styrii, Sycylii i Tyrolu, archidiecezji kolońskiej, diecezji kujawsko-kaliskiej, włocławskiej, łódzkiej i kaliskiej i miast (Krakowa od 12.06.1714r., Kalisza, Sawarzędza, Florencji, Turynu) oraz patronem małżonków i rodzin chrześcijańskich, ojców, sierot, również cieśli, drwali, rękodzielników, robotników, rzemieślników, wszystkich pracujących, uciekinierów, bezrobotnych, ubogich, bezdomnych i chorych. Wzywany jest jako patron dobrej śmierci.

Od początku XVII wieku jednym z głównych miejsc czci Świętego Józefa w Polsce stał się Kalisz, gdzie kult ten wiązano z obrazem Świętej Rodziny. W Kaliszu znajduje się Sanktuarium Świętego Józefa Kaliskiego, polskie centrum kultu św. Józefa. Mieści się w nim jedyny na świecie koronowany w 1796 r. wizerunek św. Józefa. 4 czerwca 1997 r. modlił się przed nim papież Jan Paweł II. Obecnie w Polsce jest ponad 260 kościołów pod wezwaniem Świętego Józefa. Sanktuaria św. Józefa znajdują się w Kaliszu, Wadowicach, Częstochowie, Prudniku, Siedlcach i od września 2009 roku – Poznaniu. Dnia 1 marca 1980 roku nastąpiło kanoniczne połączenie Zgromadzenia Braci Opieki św. Józefa z oblatami z włoskiej Asti. Zakonnicy zajmują się szerzeniem kultu św. Józefa, pracą z młodzieżą i dziećmi, prowadzą internaty, szkoły i zakłady opiekuńcze. Swoje klasztory mają w Będzinie i Kielcach, a dom prowincjalny znajduje się w Warszawie.

W okolicach Katowic i Bytomia na św. Józefa wróżono sobie z gałązek mirtu – czyje gałązki się łączyły, ten miał jeszcze w tym samym roku zawrzeć związek małżeński. We Włoszech w dzień św. Józefa podaje się pączki (fritelle di San Giuseppe, bigne fritti, sfincia di San Giuseppe), w Katanii – cukierki sporządzane z mąki, ryżu, pomarańczy, miodu i cynamonu (zeppole di San Giuseppe). W 1968 roku erygowano w Kaliszu Polskie Studium Józefologiczne, którego program zaaprobował w 1970 roku kardynał Stefan Wyszyński. Największą jednak czcią do św. Józefa wyróżniała się św. Teresa z Avila, wielka reformatorka Karmelu (+ 1582) a Jan Paweł II wydał w 1989 r. adhortację apostolską Redempkoris Custos o posłannictwie św. Józefa w życiu Chrystusa i Kościoła. Papież Benedykt XIII dodał imię św. Józefa do Litanii do Wszystkich Świętych. W Kościele rzymskim jako pierwsze zostało wprowadzone święto św. Józefa, Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny w dniu jego śmierci (19 marca).

W ikonografii św. Józef przedstawiany jest w malowidła w katakumbach jako człowieka młodego, w wizerunkach starochrześcijańskich tj. od końca V wieku pokazują św. Józefa na obrazach i rzeźbach jako starca z brodą, zawsze jest z Jezusem, Maryją, Trzema Królami. Z kolei w renesansie jako młodszego mężczyznę; (kwitnąca) laska, lilia, narzędzia cieśli, świeca (narodziny Chrystusa), Dzieciątko Jezus. Od XVII wieku pojawiają się wizerunki z Dzieciątkiem Jezus na ręku. Jego atrybutami są: lilia, para gołębi, narzędzia ciesielskie: piła, siekiera, warsztat stolarski; bukłak na wodę, kij wędrowca, kwitnąca różdżka (Jessego), miska z kaszą, lampa, winorośl. Ikonografia zwykła przedstawiać Józefa jako starca. W rzeczywistości był on młodzieńcem w pełni męskiej urody i sił. Sztuka chrześcijańska zostawiła wiele tysięcy wizerunków Józefa w rzeźbie i w malarstwie.

Przysłowia:

Gdy bocian na św. Józef przybędzie, to śniegu już nie będzie.

Na Józefa pięknie – zima wkrótce pęknie.

Św. Józef kiwnie brodą, pójdzie zima razem z wodą.

Św. Józef pogodny, będzie roczek dorodny