Adam Tomczyk

Grotniki Małe powstały w pierwszej połowie w. XIX. W tej wsi, przy polnej drodze prowadzącej w stronę Nidy, stoi stary drewniany krzyż podobny do tego w Grotnikach Dużych. Jestem pewny, że rzeźbił je ten sam artysta, ale nie ze sztancy, tutaj zadbał o inne detale.

Krzyż jest dębowy i niższy od tego w Grotnikach Dużych, też osadzony w żelaznych jarzmach. Sam szczyt i ramiona tak samo zakończone. U dołu krzyża widać płaskorzeźbę przedstawiającą chustę Św. Weroniki i kilka elementów arma Christi. Nie ma żadnej inskrypcji. Pod resztkami gzymsu wizerunki aniołków skrzydlatych – putto barokowe. Widać, że artysta czerpał ze wzorów widzianych w kościołach. Umiał te inspiracje przenieść z na swoje dzieła. Ponad gzymsem znany motyw kielicha z hostią, a nad nim wizerunek Ukrzyżowanego. Jezus już bez rąk; lewa odpadła, a prawa zwisa u belki. Belka pozioma spróchniała. Jakaś destrukcja dotknęła tego miejsca, że nawet pobliska wierzba – strażniczka polskiego krajobrazu – też już zbutwiała i rozdarta, wiernie dotrzymuje kroku w tej agonii.

Nad Jezusem półkolisty blaszany daszek wypełniony płaskorzeźbą Boga Ojca. Sam Bóg – staruszek z długą i szeroką brodą – patrzy w dół i ramionami stara się objąć swojego Syna albo pokazać go nam grzesznikom: – Patrzcie! Oto moja ofiara. – Tak to odczytuję i ten rzadki motyw mnie zachwyca.

Sąsiad tego mówi, że dawniej była tu droga prowadząca z Grotnik Dużych wzdłuż Nidy do Pawłowa. Od przodków wie, że ten krzyż jest z XIX w. Po więcej wiadomości odsyła mnie do pani Marii Cyrnek. Pani Maria opowiada i pokazuje arkusze zapisane nazwiskami. To dla potomnych drzewo genealogiczne.

Zaczyna się od zdania:

Napis na krzyżu: (1848) Jakub i Katarzyna z Kopów Tułakowie.

Osiedlili się tutaj i ufundowali ten krzyż. Pani Maria nie wie na jaką okoliczność. Można się jedynie domyślić, że na błogosławieństwo dla swojego siedliska? Wracam myślami do krzyża w Grotnikach Dużych. Choć nie znam jego fundatora, wiem, że jest z połowy XIX wieku.