Krzyż przy trasie do Kobióra
Krzyż na rozwidleniu dróg
Gmina Wyry to dziś jedna z najstarszych gmin na Górnym Śląsku, tworzą ją dwie miejscowości: Wyry oraz Gostyń. Usytuowana między dużymi miastami aglomeracji: Katowicami i Tychami tuż obok Mikołowa i Łazisk Górnych. Nazwa Wyry pochodzi od słowa wir, wiry, co pierwotnie oznaczało źródło. Pierwsza wzmianka o Wyrach pochodzi z 1287 roku.
Na rozwidleniu dróg z Wyr do Łazisk Średnich, przy trasie z Mikołowa do Kobióra, przy ulicy Pszczyńskiej stoi niezwykły, nadgryziony zębem czasu, przydrożny XIX wieczny kamienny krzyż o dużej wartości zabytkowej. Na dwukondygnacyjnym cokole widoczna ludow rzeźba Chrystusa – pierwotnie u stóp Chrystusa była figura Marii Magdaleny. Niestety teraz miejsce pozostaje puste. Inskrypcja pod figurą uległa zniszczeniu i jest nieczytelna.
Chrystus opleciony drutami, wśród promieni zachodzącego słońca, które przydało mu niesamowitego kolorytu, wywołał u mnie niesamowite emocje. Lubię takie proste formy… W 1974 roku krzyż wpisano do rejestru zabytków. Oprócz w/w krzyża na uwagę zasługują liczne kapliczki i krzyże przydrożne powstałe w XIX i XX wieku na terenie miejscowości.
Chcę zaprezentować je tu wszystkie. Jest to możliwe, gdyż przeglądając uchwałę Rady Gminy Wyry z 2005 r. spisałam sobie wykaz krzyży i kapliczek wpisanych do rejestru zabytków:
– przedstawiony tu krzyż
– Krzyż przydrożny – Wyry, ul.Dąbrowszczaków naprzeciw domu nr 57,XIX wiek, styl ludowy, wykonany w kamieniu,
– Kapliczka przydrożna – Wyry, przy ul. Dwór (obok cmentarza), XIX wiek, styl ludowy – kapliczka murowana z cegły, płaskorzeźba z kamienia
– Kapliczka przydrożna – Wyry, ul.Pszczyńska (róg Dąbrowszczaków), I połowa XIX wieku, murowana, kamień, granice obejmują całość obiektu.
– Płaskorzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem – Wyry, ul.Pszczyńska (róg Dąbrowszczaków), 1828r., drewno malowane olejno
– Krzyż kamienny – Wyry, ul. Zbożowa, 1889r.,styl ludowy, wykonany w kamieniu
– Kapliczka przydrożna – Wyry, przy ul. Leszczynowej (w polu), XIX wiek, styl ludowy, wykonana z cegły, malowana, granice obejmują całość obiektu.
– Płaskorzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem – Wyry, przy ul. Leszczynowej (w polu), XIX w. styl ludowy, sztuczny kamień, malowana olejno, granice obejmują całość obiektu.
– Figura Św. Jana Nepomucena – Wyry, ul. Dąbrowszczaków (obok budynku nr 57), koniec XIX wieku, wykonana w warsztacie rzemieślniczym w kamieniu.
Krajobraz Górnego Śląska jest obfituje w przydrożne krzyże i kapliczki. Z racji położenia można w nich dostrzec przenikanie się różnych kultur europejskich – polskiej, niemieckiej i czeskiej.